فارسی حساب
دوکتور جئری
فارس دیلی قورومونون باشقان یاردیمچیسی اوستاد فرهیخته
امکلی اولدوقدان سونرا ایکی ایلدیر محلهمیزده زینجیر کوروش باققال دوکانی آچیب. کئچن
گون یولداشلارلا گزه-گزه اونون ماغازاسینین
قارشیسیندان گئچرکن بیزی ایچرییه چاغیریب هرهمیزه بیر میوه سویو ایکرام ائتدیکدن
سونرا اوزونو اوستاد دفترییه توتوب دئدی:
- بئله اولماز کی یولداش! بئش آیدیر نیسیه ارزاق آپاریب هله حسابینی اؤدهمهمیسن!
یانیمیزدا بورجونون اوستو آچیلدیغیندان اوستاد
دفتری بیرآز قیزاریب-بوزاردی:
- بورجومو دوستلاریمین یانیندا دیله گتیردیگین
یاخشی دئییلدیر ها اوستاد!! نه ایسه، بورجوم نئچهدیر دئ وئریم. آنجاق دئ گؤروم
حسابینی فارسی چؤرودوم یوخسا تورکو؟
اوستاد فرهیختهنین دوداغینین بوجاغینا اوفاجیق بیر گولوش قاچدی:
- دوزونو ایستهسز من تورکونو یاخشی بیلمیرم، فارسی
حسابلاساز یاخشی اولار.
اوستاد دفتری باشینی بیرآزجیق اگیب «اولسون!
فارسی حسابلاریق»-دئیه سایماغا باشلادی:
- اوستاد! بئش کیلو قند آپارمیشام کیلوسو اوتوز
بئش مین تومندن ائلهیر یوز یئتمیش بئش مین تومن؛ ائلهدیر؟
اوستاد فرهیخته نیسیه دفترینی قاباغینا آچاراق
باشی و دیلی ایله تصدیقلهدی:
- ائلهدیر.
- بیر چللک یاغ آپارمیشام ائلهیر دؤرد یوز مین
تومن؛ ائلهدیر؟
- ائلهدیر.
- بیر پاکت چای آپارمیشام ائلهیر یوز اللی مین
تومن؛ ائلهدیر؟
- ائلهدیر.
- بیر تای هیند دویوسو آپارمیشام ائلهیر آلتییوز
مین تومن؛ ائلهدیر؟
- ائلهدیر.
- اوچ کیلو دا نوخود آپارمیشام کیلوسو یئتمیش
مین تومندن ائلهیر ایکییوز اون مین تومن؛ ائلهدیر؟
- ائلهدیر.
- ایندی بونلاری بیر یئره ییغساق نئچه ائلهر؟
اوستاد فرهیخته چؤرتکهنین گؤتوروب شاققاشاق
چئویردیکدن سونرا دئدی:
- ائلهیر بیر میلیون بئش یوز اوتوز بئش مین
تومن.
اوستاد دفتری فیلسوفجاسینا باشینی ترپتیب دئدی:
- ایندی سن او دخیلدن دؤرد یوز آلتمیش بئش مین
تومن منه وئر حسابیمیز سرراست ایکی میلیون تومن ائلهییب بیز پاک اولاق!
بو حسابدان اوستاد فرهیخته کیمی بیز ده بتر چاشیردیق. اوستاد فرهیخته قیزغین- قیزغین
قیشقیردی:
- اولان بو نه حسابیدیر؟! هله بیر شئی ده بیز
بورجلو اولدوق؟!
اوستاد دفتری گوله- گوله:
- نه حسابی اولاجاق، فارسی حساب! – دئدییب سؤزلرینه
آیدینلیق گتیردی:
- تورکلر مین ایل ایراندا حاکیم اولدوقلاری
سیرادا، فارس خالقینا اولمایان قالمایان خیدمتلر ائلهدیلر. اونلاری اؤنملی وظیفهلرده
چالیشدیردیلار؛ دیللرینی شرقدن غربه قدر یاییدیلار. دیللرینده یوزلرجه کیتاب یازدیلار،
فارس شاعیرلرینی دربارلاریندا باریندیردیلار و ...
آنجاق سونوندا نه اولدو؟ گئچن یوز ایلده فارسلار
حاکیمیته گلدیکده نه ائلهدیلر؟ بوتون بو گؤرولن ایشلره باخمایاراق تورکلری بیر
چوخ دا بورجلو چیخارتدیلار. تورک دیلینی قاداغان ائتدیلر، تورک یئر آدلارینی دگیشدیردیلر،
تورک میلتینی چئشیدلی سیخینتیلار معروض قویدولار....
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
شوونیزمین فایداسی
دوکتور جئری
دونن گئنه اوستاد دفتری حیرصلنمیشدی. یومروغونو ماسایا تاپدایاراق قیشقیریردی:
- ائوین ییخیلیسن شوونیزم، قاپین باغلانسین پان ایرانیزیم!.. اولان! من یئددی آیدیر نوهمه سیجللی آلا بیلنمیرم. دئییرلر: سئچدیگین آد بیزیم دفتریمیزده یوخدور؛ یا گرک بو دفتردن آد سئچهسن یا دا گئدیب غلامعلیدن نامه گتیرهسن. گئدیرم غلامعلینین یانینا دئییر: بو آد تورکودور اولماز دئییرم آخی نییه اولماز؟ جاواب وئرمیر چیگینلرینی سیلکهلهییر. دئییرم: آخی بوکی شوونیزمین اؤزودور؛ نئجه اولا بیلر، بیر فارس اوشاغینا "باران" آدی سئچه بیلر آنجاق بیر تورک اوشاغینا "یاغیش" آدی قویا بیلمز؟ مگر اولا بیلر عئینی سؤز، سنین دیلینده موثبت آنلام داشیسین منیم دیلیمده منفی؟!!
اوستاد دفترینین سؤزلری بورایا چاتدیقدا، کئفلی ایسکندر یئرینده دیکلندی:
- اوستاد! بو سؤزلر ندیر دانیشیرسیز؟ نئجه یعنی اولا بیلمز بیر سؤز فارس دیلینده موثبت آنلام داشیسین تورک دیلینده منفی؟ اولار، یاخشی دا اولار!
کئفلی ایسکندرین سؤزلریندن چاش-باش اولدوق. او هر زامان شوونیزمه قارشی چیخمیشدی. ایندی بللی دئییلدی بیلهسینه نه اولموشدو ؟ اسکندر ماتدیم-ماتدیم باخدیغمیزی گؤرنجه سؤزلرینه آیدینلیق گتیردی:
- باخین یولداشلار آللاهدان گیزلین دئییل سیزدن نه گیزلین؛ ایسلامی حؤکومتیمیزین مأمورلاری دفعهلرجه جیبیمده چاخیر توتوب، آپاریب یانیما شاللاق وورموشلار. آللاه غلامعلیدن راضی اولسون "چاخیر"-ین آدی " مایع ضدعفونی کننده" قویاندان یانیم شاللاق گؤرمهییب، هله اوستهلیک تشویق ده اولموشام!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
دؤرد-بئش آی ایدی اوستاد دفتری گؤزه گؤرونموردو.
نه زنگ وورودو نه ده تلفونا جاواب وئریردی. دونن قلئیچی مورتوضا دئدیم، " اولماسا
گئدک ائولرینه گؤرک نه اولوب؟ آللاه ائلهمهمیش بلکه کیشی خستهلهنیب!". بو
سؤزومدن قلئیچی مورتوض دا نیگران اولدو. "هه! دوز دئییرسن دور گئدک" دئدی.
ائشیگه چیخیب گئتمک ایستهینده بیردن قلئیچینین بالاجا اوغلو اتگیندن یاپیشیب،
"بابا..بابا.. من ده گلیرم"دئیه باشلادی آغلاماغا. اگری-اگری قلئیچی
مورتوضا باخاراق، "اشی.. قوجا واختیندا نئیلهییردین بو تابوت
زینققروونو؟"دئیه پرت اولدوم. دیشلرینی آغاردیب،" من نئیلهییم ددهلیگیم
دئییر نسلیمیزی چوخالداق؛ من ده اونون
سؤزونو غوربته سالا بیلمهرم کی!"-دئدی.
خولاصه، بیر قوطو شیرنی باغلاییب اوستاد دفتریگیله
گئتدیک. بیز ائوین زنگینی وورماق ایستهینده قاپی آچیلیب اوستاد دفتری ائشیگه
چیخدی. قولتوغوندا قالین بیر پرونده وار
ایدی. اؤپوش-گؤروشدن سونرا بیزی ایچرییه بویور ائتدی. اؤتوروب چایلار قاباغیمیزا
دوزولنده سوروشدوم:
- اوستاد! هارالارداسان؟ یوخسان؟!
اوستاد دفتری اوزونتو ایله باشینی ترپدیب دئدی:
- غریبه بیر بلایه دوشموشم. یئددی آیدیر بیر
آیاغیم سیجیللی ایدارهسیندهدیر بیر آیاغیم تهراندا. یئددی آی بوندان قاباق بیزیم
بیر نوهمیز اولدو. آدینی "آنار" قویدوق. سیجیللی آلماق اوچون ثبت احوال
ایدارهسینه گئتدیک. دئدیلر، بو آدی قویا بیلنمزسیز. سببینی سورشدوق. دئدیلر: بو
آد ثبت احوالین آد کیتابیندا یوخدور. دئدیک: نئیلهملیییک؟ دئدیلر: آد کیتابیندان
باشقا بیر آد سئچین. دئدیک: یوخ، بیز ائله اؤز سئچدیگیمیز آدی قویماق
ایستهییریک. دئدیلر: اوندا گرک تهرانا گئدیب باش رئیس غلامعلیدن ایجازه آلاسیز. تهرانا
گئتدیک غلامعلی دئدی: بو آد یابانجیدیر، ایجازه وئره بیلمهریک. دئدیک: بابا.. نه
یابانجیسی، بو آد خالیص تورک آدیدیر. غلامعلی دئدی: باخ! اؤزوزده اعتراف ائلهییرسیز
یابانجی آدیر! ایندی یئددی آیدیر اوشاغین سیجللیسی یوخدور. سیجللیسی اولمادیغی
اوچون بیلهسینه سیغورتا دفترچهسی ده آلا بیلمهمیشیک. گئچن هفته اوشاق خستهلنمیشدی.
ساده بیر خستهلیگه گؤره نئچه یوز مین تومن اؤدهملی اولدوق...
بیز دانیشیرکن قلئیچی مورتوضون اوغلو اوتاقدا آت
چاپدیردی. اوستاد دفتری داریخان کیمی اولدو:
- مورتوض بگ! نوهنه دئنن گلسین چاینی ایچسین!
گوله-گوله دئدیم:
- اوستاد! نوهسی دئییل، اوغلودور!
اوستادین دوداغینین قاچدیغینی گؤرونجه قولاغینا
پیچیلدادیم:
- بیزیم بو قلئیچی چوخ ایقتیصادی بیر آدامدیر.
قوجالیقدا بو اوشاغی گتیریب، آللاه ائلهمیش بیلهسینه بیر شئی اولسا، دئیهلر
صغیری وار گلیب شام-ناهارین یئمهسینلر!
قلئیچی مورتوض سسلندی:
- اوغوز.. اوغوز.. بالا گل چایین ایچ.
اوستاد دفتری شاشیردی:
- دوغرودان اوغلونون آدی اوغوزدور؟!
قلئیچی مورتوض باشی ایله "هه" دئدی.
- نئجه اولا بیلر؟ ائشتدیگیمه گؤره بو آد دا
یاساق آدلاردان ساییلیر، سن نئجه بو آدی
قویا بیلمیسن؟-دئیه اوستاد دفتری سوروشدو.
یئنه قلئیچی مورتوضون دیشلری آغاردی:
- دوزونو ایستهسز، سیجللی ایدارهسی اوغوز
آدینی قبول ائلهمهدی. من ده اؤز-اؤزمه فیکر ائلهدیم غلامعلینین عوضینه گئدیب
ددهلیگیم شیخ آغادان ایجازه آلیم. حوضورلارینا گئتدیم. ددهلیگیم حیرصلهنیب دئدی: بو آدی داها هارادان
گتیریبسن؟ گئت قرآن کیتابیندان بیر آد سئچ. من ده دئدیم: آغا! من بو آدی ائله قرآن
کیتابیندان تاپمیشام. شیخ آغا قاشلارینی چاتدی: بئله ایسه نییه من ایندییهجن بو
آدا راست گلمهمیشم؟. دئدیم: نییه راست گلمیسیز بلکه دیقت یئتیرمهمیسیز! مگر بیز
قرآن اوخوماغا باشلایاندا دئمیریک: اوغوزوبیللاهی؟
بئلهجه من اوغوز آدینین ایجازهسینی ددهلیگیم
شیخ آغادان آلدیم.
قلئیچی مورتوضون سؤزو بورایا چاتینجا اوزومو
اوستاد دفترییه توتوب دئدیم:
- "اوغوز" چوخ گؤزل بیر آددیر. اولمازسیجیللیده
سنین نوهنین آدینی " اوغوز" آلاق بو دردسردن قورتولاسان.
اوستاد دفتری دینمهدی. الیمله قلئیچی مورتوضون
اوغلونون باشینا تومارلایاراق سورشدوم:
- اوغوز خان! ایجازه وئریرسن سنین آدینی
اوستادین نوهسینه قویاق؟
اوغوز باباسینا چؤندو:
- من آدسیز قالسام یارانهمی کسمزلر؟
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
باشقا یول
دوکتور جئری
ایندییهدک
اوستاد دفترینی بئله اؤفکهلی گؤرمهمیشدیم. باغیر-باغیر باغیریردی:
- دوخسان نئچه ایلدیر کیملیگیمیزی دانیرسیز..
وارلیغیمیزی دانیرسیز.. آدیمیزی، دیلیمیزی، تاریخیمیزی دانیرسیز.. اعتراض ائلهینلره قارا
یاخیب سیرادان چیخاردیرسیز..آرتیق پیچاق سوموگوموزه دایانیب.. آییریلماقدان باشقا
بیزه آیری یول قالماییب...
اوستاد فرهیخته بیر بوجاغا قیسیلمیشدی. بدنی تیر-تیر تیترهییردی...
اوستاد
فرهیخته، فارسی دیلی و ادبیاتی موعلیمیدیر. اصلیتی تهرانلیدیر آنجاق بیزیم شهرده
قالدیغیندان تورکجهنی سینیق-سالخاق اولاراق دانیشا بیلر. نئچه ایل بوندان قاباق
اونونلا شهرین ادبی درنگینده تانیش اولدوق. اؤلکهنین رسمی دیلی کیمی، اؤزونو بیزه
تحمیل ائدهرک دوستوموز اولدو. او، یاخشی آدامدیر تکی بیر عیبی وار: ایراندا هرنهیی
فارس گؤرور!
گئچن
هفته یولداشلاری قوناق چاغیرمیشدیم. دئییب، گولوب، دانیشیردیق؛ هردن ده چئشیدلی قونولارا
گؤره فیکیر آلیش-وئریشی ائدیردیک. اوستاد دفتری ایله اوستاد فرهیخته بیر قیراغا چکیلیب
هر واختکی کیمی دارتیشیردیلار. گؤزومون اوجو ایله اونلارا باخدیم. اوستاد دفتری بتر بارماغینی
سیلکهلهییردی. بیرآز نیگران اولدوم. نیگرانچیلیغیم یئرسیز دئییلدی بیردن اوستاد
دفتری باغیر-باغیر باغیرماغا باشلادی...
***
اوستاد دفتری ایله اوستاد فرهیختهنی باریشدیرماق ایستهییردیم.آخشام ائل باغیندا قرار قویموشدوم. اوستاد دفتری هله گلمهمیشدی.
بیرآز اوستاد فرهیختهنی دانلادیم:
- أشی ال چکین بو سؤزلریزدن... فارس..فارس..فارس!
سیز بوتون ایرانی فارس گؤرورسوز! بئله ده ایش اولا بیلر؟ ایراندا تورک وار..عرب
وار..بلوچ وار..
اوستاد دفتری باشی ایله سؤزلریمی دوغرولادی.
پئشمانلیق گؤزلریندن اوخونوردو. نسه دئمک ایستهییردیم اوستاد دفتری تاپلیب گلدی.
اوستاد فرهیخته آیاغا قالخیب اوستاد دفترینی قوجاقلایاراق دئدی:
- آه.. آذری برادریم منی عفو ائله...
اوستاد دفتری دارتینیب اؤزونو اوستاد فرهیختهنین
قوللارینین آراسیندان چیخارداراق منه اؤفکهلندی:
- گؤردون!..ایندی گرهک حتماً بونلاردان آیریلاق!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
21 فوریه (2 اسفند) اولوسلارآراسی آنا دیلی گونو
قوتلو اولسون
تاخما دیل
دوکتور جئری
ایکی آی اولار دوکتورلار بیناسیندا دیش مطبی آچمیشام. هم دیش چکیرم همی ده یاخشی تاخما دیش قاییریرام [بو جومله تبلیغات اوچون دئییل!]. ایکی- اوچ گون بوندان قاباق ایش دالیسجا گزن قلئیچی مورتوضدان ایستهدیم، مطب یولا دوشوب من یاخشی بیر مونشی تاپینجا، گلیب دفترده پته وئرسین.
دونن ایچریده بیر خستهنین دیشینی چکرکن دفتردن بیلیرسیز بیر سسلر ائشیتدیم؛ کیسمه فارسجا دانشیر، قلئیچی مورتوض دا جاوابیندا نمنهلر دئییردی. بیرآزدان سسلر کسیلدی. خستهنین دیشی چکیب آغزینا بیر یوماق پامبیق باسدیقدا قلئیچی مورتوض چاغیریب جریانی سوروشدوم:
- بیر نفر گلمیشدی یاریم ساعات تورک لهجهسی ایله فارسی دانیشدیقدان سونرا قیشقیردی: زبان فارسی نمیدونی؟ دوزو، من فارس دیلینی یاخشی بیلمیرم آنجاق سؤزلریندن بئله آنلادیم بیلهسینه قاییردیقلاری تاخما دیل بوغازینی وورور. طرفه دئدیم؛ مطبی یانلیش گلیبسن بوراسی دیش مطبیدیر، دوکتور حداد عادیلین مطبی آشاغی قاتدادیر...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سن ده آدینی دگیشمیسن؟!
دوکتور جئری
مشه خوجا وئردی تهرانا یئتیشنده قاش قارالماقدا ایدی. ترمینالین قاباغینداکی تاکسیلارین بیرینه مینیب اوغلونون آدرسینی وئردی. آلتی آی اولاردی اوغلونون ایشینی تهرانا وئرمیشدیلر. یاریم ساعات ایچینده، ماشین هوندور بیر بینانین قارشیسیندا دایاندی. مشه خوجاوئردی تاکسیچینین کرایهسینی اؤدهییب ایچری گئچمک ایستهینده گؤزتچیسی قاباغینی کسدی:
- با کی کارین دارین عمو؟
مشه خوجا وئردی گولومسهدی:
- اوغلوم تایمازگیله قوناق گلمیشم.
گؤزتچی قاشلارینی چاتدی:
- ما اینجا تایماز نداریم!
مشه خوجاوئردی اؤزونو ایتیرن کیمی اولدو. جیبیندن آدرسی چیخاردیب گؤزتچییه گؤسترمک ایستهدیکده اوغلو تایماز بینادان ائشیگه چیخدی. فور-فوسو بوس-بوتون دگیشمیشدی. مشهخوجاوئردینین اورگی یئرینه گلدی. نسه دئمک ایستهینده، اوغلو گؤزتچییه سسلندی:
- آغا مراد کارگرمونه بزار بیاد تو!!
مشدی خوجا وئردی ایچری گئچیب قولونو اوغلونون بوینونا سالیب اؤپمک ایستهدیگینده اوغلو تئز الینی اوزادیب پیچیلدادی:
-دده! برهنی سویا وئرمهدین کی؟!
مشه خوجا وئردی چاشیردی:
- اوغول! نه سویو؟! نه برهسی؟!
اوغلو یاواشجا فیسیلدادی:
- بورادا هامی منی کامبیز آدی ایله تانییر، کیمسه بیلمیر من تورکم!
مشه خوجاوئردی تومدو، نسه دئمهدی. آسانسور یئددینجی قاتدا دایاندی. دینمز-سؤیلهمز گئچیب بیر قاپینین قاباغیندا دوردولار. تایماز قاپینی تیققیلداتدی.
- کیه؟- دئیه ایچریدن سس گلدی.
- کتی جون بابام اومده- دئیه تایماز یانیت وئردی.
قاپی آچیلدی؛ مشه خوجاوئردی چتینلیکله گلینی- گولنیسهنی تانییا بیلدی.
ائرتهسی گونو، مشه خوجاوئردی ترمینالدا وار-گل ائدیردی. اوچه بیلیت آلمیشدی. ساعات هله ایکی ایدی. ترمینالین رستورانینا گئچیب همی دینجلهیب، همی ده ناهار یئمک ایستهدی.
- ناهارا نمنه وار؟- دئیه سوروشدو.
رستورانچی میزیلدادی:
- فقط آبگوشت داریم.
مشه خوجاوئردی مجبورجا آبگوشت سیفاریش وئردی. عؤمرونده آبگوشت یئمهمیشدی. میزین باشیندا اگلشدیکده شیفاریش قاباغینا دوزولدو.
مشه خوجاوئردی کؤنولسوزجه چؤلمگین قاپاغینی آچاندا برک هویوخدو. یومروغونو میزین اوستونه تاپداییب قیشقیردی:
- اده بئ غیرت شوربا، سن ده گلیب بوردا آدینی دگیشمیسن؟!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
رضاشاه-ین اؤلوسو نییه گولدو؟!
دوکتور جئری
شاه عبدالعظیم حرمینین یاخینلیغینداکی خارابالیقدان مومیالانمیش بیر اؤلونون تاپیلماسینین آردینجا، بیر قروپ اوزمان اولای یئرینه یئتیشَرک مومیایینین رضاشاه-ا عایید اولوب-اولمادیغینی آراشدیرماغا باشلادیلار. ژئنئتیک بیلیملرینین پروفئسورو دئدی:
- بیز مومیایینی اینگلیستانا گؤندرملیییک، هر نه اولسا اونلار رضاشاهین گؤزه-گؤزهسینه آرتیقراق تانیش اولدوقلاریندان بیزدن یاخشی جمدگین کیملیگینی آیدینلادا بیلرلر.
اسکی بیلیملرینین دوکتورو دیللندی:
- بو اولان ایش دئییل! بیزیم اؤز بیلگینلریمیز بو قونونو آراشدیرمالیدیرلار!
بو سؤزلرین آردینجا، اوزمانلار ایکییه بؤلونوب کیمی دوکتورون، کیمی ایسه پروفئسورون فیکرینی ساووناراق دارتیشماغا باشلایاندا اوستاد دفتری آرالیغا گئچدی:
- آغالار.. بیر دقیقه... بیر دقیقه...
هامی سوسدو.
- آغالار ایجازه وئرسهنیز من بیر دفیقهنین ایچینده مومیایینین رضاشاها عایید اولوب-اولمادیغینی آیدینلادیم.
اوزمانلار شاشقین-شاشقیق اوستاد دفترییه پول آچدیلار. اوستاد مومیایینین باشینا گئچدیکدن سونرا اگیلیب قولاغینا نسه پیچیلدادی. بیردن مومیایی قاققاناق چکیب گولمهیه باشلادی.
هره قورخودان بیر یانا قاچاندا، اوستاد دفتری دیکلَنیب گولومسوندو:
- قورخمایین.. گلین.. گلین!..جمدک رضاشاهینکی دیر!!
اوستاد دفترینین گولومسهمهسیندن اورکلهنن اوزمانلار توپلاشدیلار:
- سیز رضاشاهین مومیاییسینین قولاغینا نمنه دئدینیز گولدو؟!!
- من دئدیم: قوردوغون شئونیستی حوکومتین دئویلمهسیندن قیرخ ایل سونرا، دؤولت باشچیلاری، بیز تورکلره سؤز وئریبلر یاخین گلهجکده مدرسهلرده آنادیلیمیزده درس اوخویاجاغیق.
آچیقلاما:
اوُزمان: متخصیص
اولای: حادیثه
گؤزه: سلول، حوجره
بیلیم: علم
بیلگین: عالیم
قونو: مؤوضوع
ساوونماق: مدافیعه ائتمک
دارتیشماق: موباحیثه ائتمک
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
تئهران نئجه توریستی شهر اولدو؟
دوکتور جئری
دایی اوغلو، عم اوغلو، خال اوغلو، بیبی اوغلولاریمین آردینجا باجاناغیم-مورتوضدا نئچه آیدیر ایشسیزلیک اوزوندن، عاییلهسی ایله بیرگه تئهرانا کؤچوب. کئچن هفته ائل گونو غوربت ائلده یوخلایاق دئیه تئهرانا گئتدیک. مورتوض شهرین اسکی محلهلرینین بیرینده ایکی قاتلی کیچیک بیر ائو توتموشدو. اوست قاتدا اگلهشیر آلت قاتیدا دوکان ائلهییب یئر-یئمیش ساتیردی. بیزی گؤرجک اورکدن سئویندیلر. ایکینجی قاتا قالخدیغیمیزدا مورتوض اوزونو آتاسینا توتدو:
- دده!.. سن دوکاندا اول؛ ایندی من گلیرم!
بالدیزیم چایلاری قاباغیمیزا دوزونجه مورتوضا دئدیم:
- بیز اوتورموش؛ سن تئز چایینی ایچ گئت دوکانا، کابلایی فارسی بیلمیر، موشتریلری یولا سالا بیلمز.
مورتوض قیس-قیس گولدو:
- بابا نه فارسی؟!..بورادا هامی تورکدور؛ قاپی-قونشو تورک، باققال تورک، قصاب تورک، شیرنیچی تورک، قهوهچی تورک، چؤرکچی تورک، تاکسیچی تورک.. حتی پولیس، بلدیه، مدرسه کیمی دؤولت یئرلرینین ایشچیلری ده تورکدورلر!
بو صؤحبتلرده ایدیک مورتوضون آتاسی آشاغیدان سسلندی:
- مورتوض..مورتوض...
باجاناغیم باشینی پنجرهدن ائشیگه چیخارتدی:
- نه اولوب دده؟!!
- گل گؤر بو توریست نه ایستهییر؟.. من دیلینی بیلمیرم...
مورتوض آشاغی ائندی. دالیجا منده تلهسیک آشاغی ائندیم. من ایندییهدک یاخیندان توریست گؤرمهمیشدیم.
توریست فارس ایدی!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
سیاسی طوطی قوشو
دوکتور جئری
بیر گون فارس دیلی قورومونون باشقانی قوشچو دوکانینا گئدیب بیر طوطی قوشو ساتین آلماق ایستهیر. دوکانچی قفس ایچینده بیر قوشو گؤستهرهرک دئیر:
- باشقانیم! الیمده تکجه بو طوطی قالیبدیر فقط دئمهلییم بو قوش بیرآز سیاسی دانیشیر، ایستهسهنیز بونو وئریرم؟
باشقان، "عئیبی یوخدور، ائله بیزده سیاسی آدام ساییلیریق!" دئیه طوطینی آلیب ائوینه آپارار. ائرتهسی گونو باشقان طوطینی قوشچویا قایتاریب دئیر:
- بونو نه قوشدور منه ساتیبسیز؟ بو قوش سیاسی دئییل ده پانتورکیستدیر! هر ائوه دؤندوگومده منه دئییر: خوش گلدین شئونیست!! من بو سؤزلره دؤزه بیلمهرم، تئز اول منیم پولومو گئری وئر...
دوکانچی پولو خرجلهدیگیندن طوطینی قایتارماق ایستهمز. بو اوزدن دئیر:
- باشقانیم! من بو قوشو تربیه ائلهرم! لطفا سیز صاباح گلین قوشو آپارین.
باشقان گئدندن سونرا، قوشچو بیر بالاجا باتوم گتیریب طوطی قوشونا گؤستهرهرک دئیر:
- باشقان ائوه گلنده نه دئیهجکسن؟
- خوش گلدین شئونیست!-دئیر طوطی.
دوکانچی اؤفکهلهنیب باتومی طوطینین یانینا سوخاراق یئنه سوروشار:
- باشقان ائوه گلنده نه دئیهجکسن؟
طوطی جیغیلدایا- جیغیلدایا یئنه:
- خوش گلدین شئونیست دئیهجگم- دئیر.
ایشکنجه اوچ-دؤرد کره تکرار اولونجا طوطی دایانا بیلمهییب:
- خوش گلدین باشقان دئیهجگم – دئیه جانینی قورتارار.
ائرتهسی گون باشقان گلینجه، دوکانچی قوشون تربیه اولدوغونو سؤیلر. باشقان بونو دئنهمک ایستهیهرک طوطیدن سوروشار:
- من ائوه گلنده نه دئیهجکسن؟
- خوش گلدین باشقان دئیهجگم- دئیر طوطی.
- یانیمدا ایرج افشار اولسا نه دئیهجکسن؟
- خوش گلدین باشقان!..خوش گلدین ایرج! دئیه جگم.
- یانیمدا ایرج افشار،بیرده احمد کسروی اولسا نه دئیهجکسن؟
- خوش گلدین باشقان!..خوش گلدین ایرج!..خوش گلدین احمد!.. دئیهجگم.
- یانیمدا ایرج افشار،احمد کسروی، محمدعلی فروغی، عنایت اله رضا و.. اولسا نه دئیهجکسن؟!
طوطی بیرآز سوسدوقدان سونرا دوکانچییا دؤنوب دئیر:
- گئت باتومی گتیر!.. بو آلچاق گئرچکدن شئونیست!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
ایران خالقلارینین گلهجگی...
دوکتور جئری
کئچن جومعه آخشامی حضرت عزرائیل، کولتورل سویقیرما معروض قالان ایران خالقلارینین ایللیک ییغینجاغینا قاتیلاراق سورغولاری بیر-بیر یانتیلادی.
ایلک سوروشان عرب خالقینین آغساققالی اولدو:
- حضرت عزرائیل! بیز خوزستان خالقی گونده-گونده باشیمیزا الهنن توز-تورپاقدان هاچان قورتولاجاغیق؟
عزرائیل گولومسوندو:
- اللی ایل سونرا.
عرب آغساققالینین گؤزلرینده یاش حلقهلندی:
- نه یازیق من او گونو گؤرمهیهجهیم!
ایکینجی سورغونو بلوچ خالقینین آغساققالی سوروشدو:
- بیز بلوچستان خالقی یوخسوللوقدان، فقردن هاچان قورتولاجاغیق؟
عزرائیل یئنه گولومسوندو:
- یوز ایل سونرا.
بیر دامجی یاش بلوچ آغساققالینین گؤزوندن آخدی:
- نه یازیق من او گونو گؤرمهیهجهیم!
اوچونجو سورغونو سوروشان، آذربایجان کیملیکچی چالیشقانلارینا منسوب اولان بیر گنج ایدی:
- ایراندا یاشایان تورکلرین هاچان آنادیللرینده مدرسهلری اولاجاق؟
عزرائیل دولوقساندی سونرا بیردن اؤکوتمه ووروب آغلاماغا باشلادی. هامی چاش-باش بیربیرینین اوزونه باخدی. عزرائیل ایچینی چکه-چکه سیزیلدادی:
- نه یازیق من او گونو گؤرمهیهجهیم!!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
حداد عادل-دن سوروشون!
دوکتور جئری
ایسفندین ایکیسینده, اوستاد دفتری اولوسلار آراسی آنادیلی گونو موناسیبتینه گئچریلن گؤستریده توتوقلانمیشدی.
سوروشدورما باشلاندی:
- آدین ندیر؟
اوستاد دفتری بیلگینی اؤوکهلهیه- اؤوکهلهیه یانتیلادی:
- حداد عادل-دن سوروشون!
مأمور ترس-ترس اوستادین اوزونه باخدی:
- سوروشدوم؛ آدین ندیر؟!
- منده دئدیم؛ حداد عادل-دن سوروشون!
مأمور دیشلرینی قیجیرتدی:
- آتان آدی ندیر؟
اوستاد دفتری دوداغی قاچدی:
- حداد عادل-دن سوروشون!
- هارالیسان؟
- حداد عادل-دن سوروشون!..
مأمور قیزغین-قیزغین یوموروغونو میزین اوستونه تاپدادی:
- سن منی ساریمیسان یوخسا اؤزونو؟!..
اوستاد دفتری دیک-دیک مأمورون گؤزونه باخاراق دیللندی:
- یوخ جناب مأمور!..من نه سنی ساریمیشام نه اؤزومو...
من دئسم: تورکم
اویاندان حداد عادل دئیهجک: یوخ.. سن تورک دئییلسن آذری سن
من دئسم: اوغوز خانین اوغلویام
حداد عادل دئیهجک: یوخ.. سن کوروش جانین اوغلوسان!
من دئسم: من سولدوزلویام, توفارقانلییام, سویوق بولاقلییام...
حداد عادل دئیهجک: یوخ.. سن نقدهلیسن, آذرشهرلیسن, مهابادلیسان...
من دئسه م...
اوستاد دفتری نفسینی دردی:
- بئله لیکله بو سورغولاری مندن نییه سوروشورسوز گئدین حداد عادل-دن سوروشون!
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزیم دلی خانا...
دوکتور جئری
موفتّیش دلیخانادان گؤروش ائتمکده ایدی. بیرینجی اوتاغا گئچدیلر. بیر دلی ماسانین دالیندا اوتورب نسه یازماقدا ایدی.
- بونون نهیی دیر؟-دئیه موفتّیش سوروشدو.
دلیخانین باشقانی گولومسوندو:
- قوربان بو اؤزونو احمد کسروی سانیر؛ آذری دیلی نظریهسینین اوستونده ایشلهییر، یازیر- یازیر سونرا جیریب تؤکور یئره؛ یئنه تزهدن باشلاییر یازماغا...
ایکینجی اوتاغا گئچدیلر. بیر دلی اوتاقدا وار-گل ائدهرک ویر-ویر تؤکوردو:
- رایانه، زایانه، خایانه، پازانه، چایانه، وایانه، یارانه، هایانه، لایانه....
موفتّیش یئنه سوروشدو:
- بونون نهیی دیر؟!
دلی خانانین باشقانی یئنه گولومسوندو:
- قوربان بو دا اؤزونو "فرهنگستان زبان فارسی" قورومونون رئیسی سانیر، گون چیخاندان گون باتانادک یورولمادان سؤزوجوک دوزلدیر.
اوچونجو اوتاغا گئچدیلر. دلیلرین بیری تاواندان آسلمیش پنکهدن یاپیشیب فیرلاناراق، "تا..تا..تا..تاتا..تاتاتا..تات" دئیه آفتومات(مسلسل) سسی چیخاردیردی.
موفتّیش شاشیردی:
- بونون نهیی دیر؟!
دلی خانین باشقانی یئنه گولومسوندو:
- قوربان، بو اؤزونو اؤلکه قورجوسو ساناراق فارس دیلینین دوشمنلرینی قورشونلاییر.
موفتّیش ال-آیاغا دوشدو:
- تئز اولون بونو یئندیرین آشاغی.. ایندی دوشوب قول-قیچی سینار..
گولوش دلیخانا باشقانینین دوداغیندان قاچدی. الینی قووزایب وار گوجو ایله موفتّیشین قولاغینین دیبینی قیزیشدیردی:
- آخماغین بیری آخماق!!.. ایستهییرسن پانتورکیستلر ایرانی پارام-پارچا ائلهیهلر؟...
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
بیزیمکی، سیزینکی
دوکتور جئری
اؤلکهده قؤوملر آراسیندا میللی باریشی، دایانیشمانی گوجلندیرمک اوچون شیخ حسن جومهو باشقانلیغی اوتوراجاغیندا اوتوروب-اوتورالی آنایاسانین آسیلی قالمیش اون بئشینجی، ییرمینجی ماددهلرینی یورولوگه گتیرمکدن اؤترو شیخ علینی اؤزونه اؤزل دانیشمان سئچدی. دانیشمان ایلک آددیمدا بوتون قؤوملرین تمثیلچیلرینی حوضورونا قبول ائدهرک فیکر آلیش-وئریشینه باشلادی. تمثیلچیلر منصوب اولدوقلاری قؤوملرین چتینلیکلریندن دانیشاراق دانیشماندان چؤزوم یولو ایستهدیلر.
باشدا بلوچ خالقینین تمثیلچیسی موللا عؤمر سؤزه باشلادی:
- شیخ آغا!.. بیزیم شهرلرده ایش یوخدور.. گنجلریمیز ایشسیزدیرلر بیز نئیلهملیییک؟
شیخ علی گولومسهدی:
- نئیلهیهجکسیز، گلین بیزیم شهرلرده ایشلهیین!
تورکمن قؤومونون تمثیلچیسی محمد قوجق آیاغا قالخدی:
- شیخ!! بیز اوشاقلاریمیزا، محمد قیلیچ، قاریاغدی، محمد آراز، آی جامال، گول ایستهرم، کیمی قوشا آد قویوروق ایندیسه سیجللی ایدارهسی بونا قاداغا قویوب بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ساققالینی تومارلادی:
- سیجللی ایدارهسی قویمورسا قوشا آد قویاسیز، بیزیم آدلاری قویون..چوخدا گؤزلدیرلر؛ کوروش، داریوش، ماردوش...
بختیاری قؤومونون تمثیلچیسی کاک موراد گیلئیلندی:
- تئلئویزیوندا بیزیم میللی گئیم - پالتارلاریمیز لاغا قویولور...
شیخ سؤزونو کسدی:
- بیزیم پالتارلاریمیزی گئیین!!
سیرا آذربایجان میللتینین تمثیلچیسی اوستاد دفتری یئتیشدی:
- شیخ آغا!.. بیز مدرسهلرده اؤز آنادیلمیزده یازیب-اوخوماق ایستهییریک آنجاق بیر سورو شئوینیست بو حاق ایستهییمیزین قاباغیندا انگل تؤرهدیرلر، سیزجه بیز نئیلهملیییک؟
شیخ ایری-ایری اوستاد دفترینی سوزهرک دئیندی:
- انگل تؤرهدیرلرسه، بیزیم دیلده یازیب- اوخویون؛ چوخدا شیرین دیر!!
اوستاد دفتری یئرینه اوتورونجا قئلیچی مورتوض یئریندن قالخدی:
- شیخ آغا!.. اؤنجه سیزدن موشکولریمیزی بیر-بیر حل ائتدیگیز اوچون تشکور ائدیرم. منیمده بیر موشکولوم واردیر اونوندا یولونا قویساز اولدوقجا مینتدار اولارام .
بو سؤزلر شیخ علینین خوشونا گلدی:
- بویورون.. بویورون!
قلئیچی مورتوضون دیشلرینی آغارتدی:
-شیخ آغا!.. اللی یاشیم وار هله ائولنمهمیشم، گئجهلری یوخوم گلمیر؛ دئییرسیز نئیلهملییم!!
.........
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر
خبر: "طرح نو" قزئتی تورکلری یامانلادی، مش اسماعیل توتوقلاندی!
دوکتور جئری
دونن مأمورلار محلّهیه تؤکولوشوب قونشوموز مش اسماعیلی توتوقلاییب آپاردیلار. مش اسماعیل بئش ایل بوندان قاباقدا پانتورکیستلیک اتهامینا گؤره یاخالانمیشدی. دئییلنلره گؤره، او، توران اؤلکهسینین جاسوسو اولوب "طرح نو" قزئتینین علئیهینه اولان گؤستریلرده، اغتشاشلاردا الی واردیر....
بئش ایل بوندان قاباق مش اسماعیلین ایلک توتوقلانماسینین ماجراسینی یازمیشدیق، خاطیرلاتماق اوچون یئنه حوضورلارینیزا سونماق ایستهییریک:
مش اسماعیل نئجه پان تورکیست اولدو؟
دوکتور جئری
مش اسماعیلی محللهده هامی تانیر. سحر آلا قارانلیقدان ائودن چیخیب آخشام قاش قارالاندا ائوینه قاییدار. اوزون ایللردیر؛ اسکیمیش یوک ماشینیلا بیرگه روزگارین ایستی- سویوغونو، چؤل - باییردا چکمکده دیر. ایندی اونو یالنیز تویلاردا توی بیگی ، یاسلاردا ایسه چای-سماور تزگاهی نین دولاندیریجیسی کیمی گؤرمک اولور آنجاق کئچمیشده، یایلاری بیر نئچه یول قاپی قونشونو ماشینینا دولدوروب اورمو گؤلونه آپاراردی. اورمو گؤلو مش اسماعیلین هر شئی ایدی. اوزمکدن دویمازدی . یورولاندا ایسه زیغ- چامورا قویلانیب شیرین خاطیره لریندن دانیشیب گولدورردی؛ هردنسه اوخویوب هامینی شنلندیره ردی.
مش اسماعیل بؤیوک-کیچیگین سئویملیسی دیر محلله ده . بونا گؤره اونون توتولما خبری هامینی سارسیتدی. محللهیه ولوله دوشدو. دئییلنلره گؤره، مش اسماعیل پان تورکیست لیک اتیهامینا گؤره یاخالانیب آدی یوخ ایدارهسینه آپاریلمیشدی. مش اسماعیلی ائشیگه چیخارتماق اوچون آغ ساققاللار سفربر اولدو. اولمایان- قالمایان یئرلره باش وورولدو. بو چابالامالار بیر آی سونرا سونوجلانیب مش اسماعیل یوز الی میلیونلوق وثیقه ایله آزاد اولدو. بیر قوطو شیرینی باغلاییب شامدان سونرا آتاملا گؤروشنه گئتدیک. ماراقدان ایچیم ایچیمی یئییردی. گؤره سن مش اسماعیلی نه اوچون توتموشدولار؟ بیلدیری می داغیدیب؟ کیتاب- درگی می یاییب؟ یووو..خ ، مش اسماعیل آدینی زورلا یازیر ! بو اولا بیلمز. کامیونچولوغودا تراختورچولوغونون گونوسودور! اولمایا اورمو گؤلونه گؤره بیر شئی دانیشیبدا الینه ایش وئریب؟ هه! بئله اولمالی دیر. آناسینین قیرخیندا سؤز اورمو گؤلونون قوروماسیندا دوشنده او ، "اورمو گؤلونون قورماسی آنامین اؤلوموندن منه آغیر گلیر " دئمیشدی. بو فیکرلرده مش اسماعیل ائوینه یئتیشدیک. اوتاق قوهوم- قونشو ایله دولو ایدی. ایچری گئچدیکده ، مش اسماعیل آیاغا قالخیب بیز ایله اؤپوشوب گؤروشدو. ساتاشاراق:- مش اسماعیل، ماشاآللاه بتر کؤکلمیسشن!- دئدیم.
قیققیلدایا- قیققیلدایا:- "یوخ بابا ، کؤکهلن یئرین آدی زینداندیر؛ من گئدن یئرده آدام آریقلار، گؤمورسن تومان اگنیمدن دوشور!" دئدی. هامی گولوشدو.
شیرنیلر یئییلدی. چایلار ایچیلدی. قوناقلارین بیری، " مش اسماعیل نئجه اولدو توتولدوز؟" دئینجه مش اسماعیلین آلینی قیریشلاندی. سیگارینین کؤتویونو کول قابینا باساراق ،"هامینی برق توتاندا بیزیده جین چیراغی توتدو" دئیه سؤزه باشلادی مش اسماعیل: - او گون ناهار چاغی آریغین-یورغون ائوه گلیردیم خیاباندا آغیر تیخاج وار ایدی. ماشینلار یاواش- یاواش گئدیردیلر. قاباغیمداکی پرشیا ماشینی بیردن تورموزا باسینجا دالدان اونا توخوندوم. آشاغی آتلاندیم. ائله بیر شئی اولمامیشدی. پرشیاداکی لاردا ائندیلر. دؤرد گنج اوغلان ایدیلار. ساغ الیمی دوشومه قویوب بیر آز اگیلهرک:- باغیشلایین تقصیر منده ایدی، خسارتیز نئچه اولسا حاضیرام وئریم- دئدیم. کئچی ساققاللی پرشیانین سوروجوسو حیرصلی – حیرصلی قیشقیردی:
- ای بر پدرت لعنت افراسیاب!
" ائله بیل ،منی بیر آیریسی ایله یانلیش توتموش " دئدیم اؤز- اؤزومه سونرا:
- ببخشید آغا من افراسیاب نیستم ایسمی من مش اسماعیل است.
گئچی ساققال اوغلان سایمازیانا :
- تورو نمی گم جد اعلایتونو میگم – دئدی سونرا دا بیر ایکی دنه کیفیر سؤز افراسیابین بؤیرونه دوگونلهدی.
چاش- باش قالمیشدیم. اوغلانین نه دئدیگینی ایچ ائلهیه بیلمیردیم. بیرآز دوشوندوم . بیردن هیندی فیلیملرده کی کیمی قاییتدیم اوتوز- اوتوزبئش ایل قاباغا. شاه زامانی، اورمو رادیوسوندا شاکری آدلی بیریسی هر آخشام شاهنامه نین ناغیللارینی دئیردی. بو ناغیللاری چوخ خوشلادیغیمدان هر گون اونلارا قولاق آساردیم. بیردن سانکی یاتمیش ایدیم ، اویاندیم. بو ناغیللاردا افراسیاب تورکلرین شاهی، بؤیوگو ایدی. بونو خاطیرلایینجا قانیم بئنیمه داشلاندی. گؤزلریمی یوموب آغزیمی آچدیم:
-اولان روستمین آغزینی سـ...
اونون آروادینی ...
اونون دده سی نین سومویونو....
سهرابین قانینا ایشیییم، اونون نوشداروسونا سیچیم...
گنجلر یامانلاری ائشیدجک اوستومه یومولدولار.فیرلانان یومورق اولدو آتیلان تپیک. مامورلار اوزومه بیبرلی اسپری فیشقیراندا اؤزومه گلدیم. یولدان گئچنلر، دؤرد فارسین بیر یاشلی تورکله ووروشدوغونو گؤرونجه ساواشا قاتیشاراق گنجلری دؤیوب پرشیانی دارما- داغین ائتمیشدیلر. بیزی پولیس ایداره سینه آپاردیلار.گتیرمزلیکدن پولیس ایدارهسینین رئیسی، روستم و گنجلرله همشهری چیخدی! نه باشیزی آغریدیم. پولیس ایدارهسینده حلل اولا بیلن پرونده نی، "بو موضویا یئتیشمک بیزیم صلاحیبتیمیزده دئییل" دئیه آدی یوخ ایداره سینه گؤندردیلر....
مش اسماعیل یئنه سیگار آلیشدیردی. قوناقلارین بیری دؤزمهییب، " اورادا نه اولدو؟" دئیه سوروشدو. مش اسماعیل توستونو بورنون دلیکلریندن ائیشیگه بورولایاراق سؤزونون آردینی توتدو:
- هئچ اورادا پوخو قویدوق سبده. مملکتده، تورکلرله فارسلارین آراسینی وورماق ، ایغتیشاش سالماق گوناهینی، بیلدیگیز کیمی بوینوما قویدولار، خولاصه پان تورکیست دئییلن شئیین کوت - شالوارینی اگنیمه بیچدیلر. یولداشلار ساغ اولسونلار اونلارین کؤمگی ایله ضامینه بوراخیلدیم. پرونده نی دادیگاها گؤندهرهجکلر. گؤرهک دادیگاه نه حوکم وئریر. هله هله گؤزلهملیییک...
واخت گئچمیشدی. قوناقلار آیاغا قالخیب دیل-آغیز ائدهرک مش اسماعیللا ساغ اوللاشدیلار. هامیدان سونرا من چیخدیم . قاپی آغزیندا مش اسماعیل دان سوروشدوم:
- مش اسماعیل بو آرادا گوناهلی کیمدیر؛ نییه باشیمیزا بو اویونلار گلیر؟
مش اسماعیل الینی چیگنیمه قویوب گولومسهیرک دئدی:
- گوناهلارین هامیسی سازمانی میللین بوینونا دیر! چومچه قازانا دگنده بو کؤپک اوغلولار تئز بیر قطعنامه چیخاردیرلار آنجاق نئچه مین ایللیک ایران - توران ساواشینا بیرجه دنه بئله اولسون قطعنامه صادیر ائلهمهییبلر هم بیزیم جانیمیز قورتولسون هم بو فارسلارین!
1391/1/14
بؤلوم: حیكایه و گولمهجهلر